Hàng thừa kế là những người được pháp luật quy định được hưởng thừa kế di sản của người chết để lại. Hàng thừa kế có ba hàng, mỗi hàng thừa kế được xác định những người được hưởng đầu tiên. Vậy con chưa thành niên có được hưởng thừa kế không, mời bạn đọc cùng theo dõi bài viết dưới đây

Quy định của pháp luật dân sự về chia di sản thừa kế

Thừa kế là gì?

Thừa kế được hiểu là sự dịch chuyển tài sản của người đã chết cho người còn sống, tài sản để lại gọi là di sản.

Trong đó, thừa kế được chia thành 02 hình thức:

– Thừa kế theo di chúc: là việc chuyển dịch tài sản của người đã chết cho người còn sống theo sự định đoạt của người đó khi họ còn sống (Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015).

– Thừa kế theo pháp luật: là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định (Điều 649 Bộ luật Dân sự 2015).

Hàng thừa kế thứ nhất, thứ hai, thứ ba gồm những ai?

Hàng thừa kế được xác định khi việc thừa kế được tiến hành theo pháp luật mà không thông qua hoặc không có di chúc do người chết để lại. 

Cụ thể, theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế theo pháp luật được quy định như sau:

– Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

– Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

– Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

Người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Trường hợp nào việc thừa kế được xác định theo hàng thừa kế?

Việc xác định hàng thừa kế chỉ diễn ra khi thừa kế được tiến hành theo pháp luật, cụ thể trong các trường hợp quy định tại Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm:

– Không có di chúc;

– Di chúc không hợp pháp;

– Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

– Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Ngoài ra, thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

– Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

– Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

– Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Theo Điều 609, BLDS 2015 quy định về quyền thừa kế, pháp luật công nhận hai hình thức thừa kế: thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật.

Thừa kế theo di chúc

Di chúc vốn dĩ là sự thể hiện ý chí của người lập di chúc về nguyện vọng đối với tài sản của mình sau khi qua đời. Khi lập di chúc, người có di sản phải đáp ứng các quy định về độ tuổi như từ đủ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; người từ đủ 15 đến dưới 18 tuổi thì việc lập di chúc phải có sự đồng ý của cha mẹ, hoặc người giám hộ. Tình trạng sức khỏe minh mẫn, sáng suốt, không bị ràng buộc, lừa dối hay cưỡng ép về lý trí, hoàn toàn tự nguyện. Đồng thời nội dung của di chúc không được trái đạo đức, trái pháp luật.

Hiện nay, pháp luật thừa nhận 02 loại di chúc: di chúc bằng văn bản và di chúc bằng miệng. Tuy nhiên mỗi loại cần đáp ứng đủ điều kiện luật định.

Thừa kế theo pháp luật

Quy định tại Điều 650 BLDS 2015, là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định gồm những trường hợp:

Người có di sản không có di chúc;

Di chúc không hợp pháp;

Những người được thừa kế theo di chúc chết hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

Những người được thừa kế theo di chúc không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản

Con chưa thành niên có được hưởng thừa kế không?

Quyền thừa kế của con dưới 18 tuổi

Trường hợp nào con chưa thành niên có được hưởng thừa kế

Căn cứ quy định tại khoản 1, Điều 21 BLDS 2015, người chưa đủ 18 tuổi là người chưa thành niên, chưa có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.

Vì chưa có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo Điều 19 Bộ luật này, nên khi tiến hành giao dich dân sự:

• Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện;
• Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi;
• Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.

Trong trrường hợp người chết có con chưa thành niên và để lại di chúc cho con dưới 18 tuổi thì con sẽ được hưởng di sản theo di chúc.

Nếu người có tài sản không để lại di chúc thì con dưới 18 tuổi vẫn được hưởng di sản mà không phụ thuộc vào nội dung của di chúc. Viện dẫn khoản 1 Điều 644 BLDS 2015, những người vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó đối với con chưa thành niên.

Con chưa thành niên để được hưởng di sản không phụ thuộc nội dung di chúc phải là người không từ chối nhận di sản theo Điều 620 BLDS hoặc không thuộc đối tượng không có quyền hưởng di sản tại khoản 1 Điều 621 BLDS 2015.

Nguyên tắc chia di sản thừa kế đối với con chưa đủ 18 tuổi

Theo quy định tại Điều 651 BLDS 2015, nguyên tắc chia di sản thừa kế theo pháp luật: 

Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây: Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

Đối với tường hợp thừa kế theo pháp luật thì con chưa đủ 18 tuổi được chia ở hàng thứ nhất, ngang hàng với vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người có di sản. Những người cùng hàng thì được chia phần di sản bằng nhau.

Pháp luật hiện hành không có sự phân biệt giữa con thành niên hay chưa thành niên đều được hưởng di sản thừa kế của người chết có di sản để lại.

Di sản cho con dưới 18 tuổi do ai quản lý?

Theo Điều 78 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định về quản lý tài sản riêng của con chưa thành niên:

• Con từ đủ 15 tuổi trở lên có thể tự mình quản lý tài sản riêng hoặc nhờ cha mẹ quản lý.
• Tài sản riêng của con dưới 15 tuổi do cha mẹ quản lý. Cha mẹ có thể ủy quyền cho người khác quản lý tài sản riêng của con. Tài sản riêng của con do cha mẹ hoặc người khác quản lý được giao lại cho con khi con từ đủ 15 tuổi trở lên hoặc khi con khôi phục năng lực hành vi dân sự đầy đủ, trừ trường hợp cha mẹ và con có thỏa thuận khác.

Nhưng trường hợp con đang được người giám hộ theo quy định của Bộ luật dân sự hoặc người tặng cho tài sản hay để lại tài sản thừa kế theo di chúc cho con đã chỉ định người khác quản lý di sản đó thì việc quản lý dựa vào:

• Di sản cho con chưa đủ mười lăm tuổi theo quy định tại khoản 2 Điều 55 BLDS 2015 do người giám hộ quản lý;
• Từ đủ mười lăm đến chưa đủ mười tám tuổi thì thuộc sự quản lý của người giám hộ.

Lưu ý khi chia di sản thừa kế cho con chưa đủ tuổi vị thành niên

Người để lại di sản xác định được di sản của mình theo Điều 612 BLDS 2015 “di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác”

Xác định người hưởng thừa kế có con chưa thành niên không phụ thuộc vào nội dung của di chúc vẫn được hưởng hai phần ba của phần di sản được thừa kế theo pháp luật.

Xác định chính xác con chưa thành niên có thuộc trường hợp từ chối nhận di sản; không được quyền hưởng di sản; bị truất quyền thừa kế hay không.

Thừa kế theo pháp luật khác gì theo di chúc?

Như phân tích trên, di sản hiện được chia theo pháp luật hoặc theo di chúc. Vậy hai hình thức này khác nhau thế nào? Cụ thể theo dõi bảng so sánh dưới đây:

Trên đây là toàn bộ tư vấn của Luật Rong Ba về con chưa thành niên có được hưởng thừa kế. Nếu như bạn đang gặp phải khó khăn trong quá trình tìm hiểu về thừa kế di sản và những vấn đề pháp lý liên quan, hãy liên hệ Luật Rong Ba để được tư vấn miễn phí. Chúng tôi chuyên tư vấn các thủ tục pháp lý trọn gói, chất lượng, uy tín mà quý khách đang tìm kiếm.