Mặc dù đã xuất hiện tại Việt Nam từ cuối những năm 90 song hoạt động nhượng quyền thương mại mới bắt đầu phát triển rất nhanh trong khoảng 10 năm trở lại đây, bình quân tăng 15-20%/năm.

Với sự xuất hiện ngày càng nhiều các thương hiệu quốc tế, nhượng quyền thương mại đang thay đổi nhanh chóng diện mạo thị trường bán lẻ. Vậy nhượng quyền thương mại là gì? Có các hình thức nhượng quyền thương mại nào?

Nhượng quyền thương mại là gì

Điều 284 Luật Thương mại 2005 quy định fNhượng quyền thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện sau đây:

Việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ được tiến hành theo cách thức tổ chức kinh doanh do bên nhượng quyền quy định và được gắn với nhãn hiệu hàng hoá, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh, quảng cáo của bên nhượng quyền;

Bên nhượng quyền có quyền kiểm soát và trợ giúp cho bên nhận quyền trong việc điều hành công việc kinh doanh. “Bên nhượng quyền” là thương nhân cấp quyền thương mại, bao gồm cả Bên nhượng quyền thứ cấp trong mối quan hệ với Bên nhận quyền thứ cấp.

“Bên nhận quyền” là thương nhân được nhận quyền thương mại, bao gồm cả Bên nhận quyền thứ cấp trong mối quan hệ với Bên nhượng quyền thứ cấp.

Các hình thức nhượng quyền thương mại

Một số hình thức nhượng quyền thương mại phổ biến hiện nay có thể kể đến là:

Nhượng quyền theo khu vực lãnh thổ

Nhượng quyền từ nước ngoài vào Việt Nam: Là hình thức mà chủ thương hiệu là các thương hiệu nước ngoài đầu tư vào Việt Nam theo hình thức franchise. Có thể kể đến như: KFC, MsDonald’s, Jollibee…

Nhượng quyền từ Việt Nam ra nước ngoài: Là hình thức mà các thương hiệu Việt Nam đầu tư ra nước ngoài bằng cách nhượng quyền.

Trung Nguyên, Phở 24 là hai trong các thương hiệu nổi tiếng ở Việt Nam đã nhượng quyền một cách thành công ra nước ngoài.

Phở 24 đã nhượng quyền thành công tại Jakarta – Indonesia. Trung Nguyên – thương hiệu cà phê hàng đầu ở Việt Nam thì đã nhượng quyền ở rất nhiều nước như: Singapore, Nhật Bản, Thái Lan, Trung Quốc, Mỹ, Đức, Australia.

Nhượng quyền trong nước: Hiện nay, các thương hiệu Việt Nam nhượng quyền trong nước đã bắt đầu phát triển, bao gồm cả các doanh nghiệp lớn và các doanh nghiệp mới khởi nghiệp.

Nhượng quyền theo tiêu chí kinh doanh

Nhượng quyền phân phối sản phẩm (product distribution franchise):

Coca cola, Lốp xe Goodyear, Xe hơi Ford…là những ví dụ cho hình thức kinh doanh nhượng quyền phân phối sản phẩm.

Đây là hình thức mà người nhượng quyền cho phép người nhận quyền phân phối sản phẩm do mình sản xuất, dịch vụ của mình trong phạm vi khu vực và thời gian nhất định.

Tuy nhiên, người nhận quyền sẽ không được sử dụng các cách thức kinh doanh mà bên nhượng quyền đang áp dụng, chỉ có thể sử dụng biểu tượng, tên nhãn hiệu (trade mark), logo, slogan (khẩu hiệu)… trong các hoạt động kinh doanh và quảng bá.

Những ngành công nghiệp sử dụng hình thức nhượng quyền này thường thuộc vào ngành sản xuất thức uống nhẹ, ngành công nghiệp ô tô và xe tải, phụ tùng ô tô, xăng dầu… Tuy nhiên, nó không được ứng dụng phổ biến nhưng hình thức nhượng quyền sử dụng công thức kinh doanh.

Nhượng quyền sử dụng công thức kinh doanh (business format franchise):

Đây là hình thức chuyển nhượng phổ biến nhất, còn gọi là nhượng quyền kinh doanh hay nhượng quyền thương mại được đề cập trong Luật Việt Nam.

Trong đó, bên nhượng quyền không chỉ cho phép bên nhận nhượng quyền được phân phối sản phẩm dưới thương hiệu của họ mà còn chuyển giao kỹ thuật kinh doanh, công thức điều hành quản lý và huấn luyện nhân viên cho bên nhận nhượng quyền.

Nhượng quyền theo mục tiêu phát triển hoạt động

Franchise độc quyền (Master franchise)

Đây là hình thức nhượng quyền thương mại có thể nói phổ biến nhất và nhanh nhất trong việc bành trướng thương hiệu ra nước ngoài.

Đối với hình thức này, chủ thương hiệu sẽ chọn và chỉ định một đối tác địa phương tại quốc gia mà mình muốn xâm nhập làm đối tác mua franchise độc quyền kinh doanh và phân phối thương hiệu.

Đối tác này có thể là một cá nhân hay một công ty, và phạm vi khu vực được độc quyền kinh doanh có thể là một thành phố hay cả một quốc gia.

Để được độc quyền như vậy, bên nhận quyền sẽ phải trả một khoan phí franchise ban đầu riêng biệt. Bù lại, họ có quyền chủ động tự mở thêm nhiều cửa hàng hay bán franchise lại cho bất kỳ ai nằm trong phạm vi khu vực mà mình kiểm soát.

Franchise vùng (Regional franchise)

Đây là hình thức nhượng quyền thương hiệu mà trong đó người mua  sẽ nhận nhượng quyền từ người chủ thương hiệu hoặc người mua master franchise để bán lại cho các người mua franchise nhỏ lẻ (singl-unit franchise) trong vùng (region) với những quy định theo thỏa thuận với công ty nhượng quyền.

Hình thức này giống như trung gian của master franchise và single-unit franchise. Điểm khác biệt của hình thức này với hình thức master franchise là chỉ có thể nhượng quyền lại cho các single-unit franchise chứ không được mở các cửa hiệu kinh doanh thương hiệu của mình.

Franchise phát triển khu vực (Area development franchise) 

Hình thức nhượng quyền theo khu vực này giúp những người nhận quyền được độc quyền về thương hiệu trong một phạm vi và thời hạn nhất định.

Tuy nhiên, khác với master franchise, đối tác nhận quyền phát triển theo khu vực không được bán lại franchise cho bất cứ ai haycung cấp các dịch vụ cho ai.

Để được độc quyền trong một khu vực nhất định, người mua franchise phát triển khu vực phải trả một khoản phí franchise ban đầu tương đối cao và phải cam kết phát triển được bao nhiêu cửa hàng / chuỗi cửa hàng theo một tiến độ thời gian thỏa thuận ban đầu.

Nếu không đáp ứng đúng những thỏa thuận trong hợp đồng, đơn vị nhận quyền trong trường hợp này này sẽ bị mất ưu tiên độc quyền.

Franchise riêng lẻ (single-unit franchise) 

Hình thức nhượng quyền thương mại này phù hợp cho việc nhượng quyền lẻ trực tiếp cho từng đối tác tại nước ngoài và hình thức này chỉ thích hợp đối với các quốc gia nằm cùng một khu vực.

Lợi thế của việc franchise riêng lẻ là chủ thương hiệu có thể làm việc và kiểm tra sâu sát với từng doanh nghiệp nhượng quyền.

Ngoài ra, phí franchise thu được không phải chia cho đối tác trung gian nào. Tuy nhiên, hình thức này đòi hỏi một guồng máy điều hành quy mô với các khâu như nhân sự, quẩn trị … từ phía chủ thương hiệu.

Trên đây là những nội dung cung cấp về vấn đề các hình thức nhượng quyền thương mại. Nếu còn điều gì vướng mắc hay có sự gây nhầm lẫn, khó hiểu về vấn đề này thì đừng ngần ngại hãy gọi cho chúng tôi qua tổng đài mọi thắc mắc về các vấn đề pháp lý sẽ được đội ngũ luật sư, chuyên viên tư vấn của Luật Loan Loan giải đáp một cách tận tình, chính xác và chuyên nghiệp.